Czym jest wypalenie zawodowe?
Termin "wypalenie zawodowe" (z ang. “staff burn-out”) pojawił się po raz pierwszy w latach 70. XX w. w
pismach amerykańskiego psychiatry Herberta Freudenbergera. Zdefiniował on wypalenie zawodowe jako spadek
poziomu energii jednostki, wynikający z nadmiernego obciążenia zadaniami zawodowymi oraz z przeciążenia
problemami.
Koncepcję tę rozwinęli badacze Ayala Pines i Elliot Aronson, uznając wypalenie zawodowe za stan
emocjonalnego, psychicznego i fizycznego wyczerpania, które są spowodowane długotrwałym zaangażowaniem w
sytuacje będące emocjonalnym obciążeniem. Inny naukowiec, Wilmar Schaufeli, opisuje wypalenie zawodowe
jako negatywny i uporczywy stan występujący u ogólnie zdrowych osób. Jego objawami są m.in. wyczerpanie,
dyskomfort psychiczny i fizyczny, a zmniejszona motywacja oraz dysfunkcyjne postawy wobec pracy rozwijają
się stopniowo.
Współcześnie jedną z szeroko uznawanych jest definicja wypalenia zawodowego pochodząca od Christiny
Maslach. Według niej wypalenie zawodowe to psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego,
depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań osobistych, który wystąpić może u osób pracujących z
innymi ludźmi.
“Wypalenie” w 5 krokach
Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wyróżnia 5 etapów, podczas których zmienia się nasze nastawienie
do pracy zawodowej.
01
Miesiąc miodowy.
Ten etap cechuje optymizm i entuzjazm wobec pracy.
02
Przebudzenie.
W tej fazie, starając się zachować idealistyczną wizję pracy, jeszcze intensywniej pracujemy.
03
Szorstkość.
Pojawia się, gdy nasze wymagania zawodowe okazują się zbyt wysokie, zaś relacje ze współpracownikami i
klientami ulegają pogorszeniu.
04
Wypalenie pełnoobjawowe.
Naszemu wyczerpaniu psychicznemu i fizycznemu towarzyszą stany obniżonego nastroju oraz uczucie pustki.
05
Odradzanie się.
Etap, w którym skupiamy się na rekonwalescencji, na odzyskiwaniu sił.
Co nas “wypala”?
Wypalenie zawodowe jest wynikiem wielu czynników, które można podzielić na kilka kategorii:
• Czynniki ogólne obejmują nadmierny stres, przeciążenie obowiązkami, sprzeczne wymagania, pracę
pod presją, niewystarczającą gratyfikację, brak możliwości rozwoju, rozbieżność między oczekiwaniami a
realiami pracy na stanowisku.
• Cechy osobowości takie jak: niska samoocena, nadmierna wrażliwość, chwiejność emocjonalna, mała
elastyczność, perfekcjonizm, zależność od innych, trudności w radzeniu sobie ze stresem.
• Miejsce pracy i doświadczenia z nim powiązane - chora rywalizacja, mobbing, konflikty z innymi
pracownikami, nieprzyjazna atmosfera, oraz
specyfika wykonywanej pracy - duży ciężar
odpowiedzialności, konieczność podejmowania ryzyka i działanie w pośpiechu.
Skutki i objawy wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji. Może wpłynąć na zdrowie psychiczne i
fizyczne, prowadząc do depresji, zaburzeń lękowych i problemów psychosomatycznych. Objawy fizyczne
włączają bóle głowy, bóle żołądka, problemy ze snem, podwyższone ciśnienie tętnicze, chroniczne zmęczenie
i większą podatność na choroby. Objawy psychiczne obejmują chwiejność emocjonalną, drażliwość, obniżoną
samoocenę, przygnębienie, poczucie bezradności, poczucie pustki, pesymizm i brak chęci do działania.